نگاهی نو به مراسم کومسای درهورامان تخت/محمدشریف علی رمایی 

نگاهی نو به مراسم کومسای درهورامان تخت/محمدشریف علی رمایی 

پانزدهم اردیبهشت ماه هرسال در شهر هورامان تخت از توابع شهرستان سروآباد مراسم کومسای در جنب آرامگاه پیرشالیار برگزارمی گردد. در این مراسم ویژه علاوه بر مردم هورامان تخت و روستاهای مجاور، مشتاقان زیادی از شهرهای کردستان و ایران و حتی خارج ازکشور شرکت می نمایند به طوری كه در سالیان اخیر این مراسم جنبه بین المللی پیدا كرده است. ازاین منظر می طلبد در پیرامون این سنت و میراث تاریخی، کندوکاو بیشتری صورت بپذیرد تا دوست داران و شرکت کنندگان اگر در پیرامون این قضیه پرسشی دارند به یک جواب قانع کننده ای برسند. 

شهرت این مراسم بدین سبب است هر ساله سنگی را که در جوارآرامگاه پیرشالیارقرار دارد، شکسته و به عنوان تبرک به میهمانان شرکت کننده داده می شود و بنابر باور برخی از مردم محلی، سال بعد جای سنگ شکسته شده پرشده و به اصطلاح سنگ دوباره سبز و ترمیم می گردد. درباره مراسم کومسای نویسندگان و پژوهشگران زیادی دراین زمینه قلم فرسایی کرده اند. از جمله كاكه عادل محمدپور، کاکه رئوف محمودپور، دکتر محمد امین هورامانی، ملا احمد نظیری و... که هر کدام به نوبه خود از زوایای مختلفی این موضوع را به گونه ای شکافته اند. وجه مشترک نظرات این نویسندگان تکیه بر همان روایتی است که افراد محلی نقل کرده اند. گویا درمراسمی با حضور پیرشالیار یکی ازمریدانش اظهار میدارد: یا پیر ما حیوانات شیرده زیادی داریم که به نسبت شیر آنها کره شان کم است. چکار کنیم کره بیشتری بدست بیاوریم؟ پیر شالیارهم می فرماید: از این سنگ در این نزدیکی کمی بشکن و آن را ببر و به مشک دوغ زنی آویزا ن كن و کره آن زیاد خواهد شد. از این تاریخ به بعد شکستن این سنگ هرساله در این روزمرسوم گردیده. 

تاریخ هورامان از دو شخصیت به نامهای پیرموسی و پیرمحمود نام می برد که حافظ معنوی و نگهدارنده سنگ کومسای می باشند. درمراسم کومسای علاوه بر شکستن سنگ، مراسم اداره روستا و تعیین مسئولین امور روستا نیز بطورنمادین ازطرف مردم برگزار می شود. به نظر می رسد درگذشته این انتخاب نمادین نبوده بلکه عمل واقعی بوده است .

برای آگاهی بیشتراز مراسم های تاریخی و اسطوره یی درهورامان می طلبد فعالیت بیشتری صورت پذیرد تا بتوان ازاین میراث معنوی بهتر حفاظت و صیانت بعمل آورد. دراین راستا توجه خوانندگان محترم را به موارد مشروحه زیرجلب مینماید: تاریخ هورامان گردآوری ملا احمد نظیری، کومسای را برگرفته از نام پیرموسی میداند و درمورد معنی آن اظهار نظری نکرده است. میژوی هورامان نوشته دکترمحمدامین هورامانی پیرمحمود را به حافظ سنگ کومسای نسبت داده ومعنی آنرا بیان نکرده است. درکتاب حماسه سرایی در ایران نوشته دکتر ذبیح الله صفا مطالبی درج گردیده که از دو نظربسیارحائزاهمیت است. یکم: سبزشدن و پدید آمدن کوهی که باعث نجات ایرانیان گردیده. دوم آن کوه، نامش(کومس) بوده است که اینک مطالب فوق را باهم مرورمی نماییم : 

(جنگهای عظیمی میان ویشتاسب و ارجاسب درگرفت به پیروزی گشتاسب و نصرت مزدیسنا ختام پذیرفت و بنا به روایت بندهشن (فصل 12فقره32و33)جنگ نهایی و قطعی این دو پادشاه درکوه (کومش)(قومس درکتب اسلامی )صورت گرفت. در این جنگ کار بر ایرانیان سخت شد و چون لحظه شکست و آشفتگی سپاه ایران فرا رسید کوه (میان دشت) فرو ریخت و کوه دیگری بنام کومس ومشهوربه (متن فریات)(به فریاد رسیدن)برآمد که مایه نجاح ایرانیان گردید. ویشتاسب پس ازغلبه برارجاسب کسانی را به نواحی ایران فرستاد وایشان را به دین زردشت فرا خواند و کتابهای اوستا را با چند تن ازمغان برای تفسیر و توضیح نزد آنان گسیل داشت .) ص513و514.

دراین متن نام کوه کومس و پدید آمدن آن (سبزشدن) و نام کومسای و سبزشدن سنگ آن درهورامان تخت بسیار جای دقت و تامل می باشد. در گذشته ایرانیان با پناه بردن به کوه ها نجات یافته و دوباره توانستند با تشکیل اجتماعات آیین کشورداری را مجددا" پایەریزی نمایند. درکومسای هورامان تخت هم خاطره سبزشدن کوه و هم تعین تکلیف امور روستا و منطقه به یادگار مانده است.